Especulación alimentaria.
A especulación nos mercados de alimentos non é algo novo. Xa no século XVII especulábase co prezo do arroz nos mercados xaponeses moito antes de que fose cultivado. Cara a mediados do século XIX creouse en Estados Unidos o mercado de agrofuturos coa idea inicial de ofrecer aos produtores con certa cobertura (hedging) como seguro contra eventualidades.
A cousa funcionaba (e funciona aínda) así: en xaneiro, un agricultor acorda cun especulador a venda da súa colleita de trigo a un prezo fixo en agosto dese mesmo ano. O acordo fíxase nun contrato. A vantaxe para o agricultor está na seguridade dun prezo fixo en agosto. O interese para o especulador estiba na posibilidade de que, chegado agosto, o prezo do trigo suba por encima do acordado co produtor, co que conseguiría un beneficio pola súa venda. Este tipo de contratos de compra coñécense como derivados financeiros e no caso do trigo é un contrato de venda de futuros.
O agricultor paga unha cantidade fixa por establecer o contrato e transferir o risco ao especulador. O especulador á súa vez pode negociar un contrato de venda do trigo a un muiñeiro no futuro. O muiñeiro asegúrase un prezo fixo pola mercancía e paga unha cantidade fixa polo contrato de compra de futuros. O prezo final, está claro, é maior que se o agricultor vendese directamente ao muiñeiro, xa que está influenciado polo especulador e polas taxas de establecemento do contrato. Paradoxalmente, o especulador non adoita recibir o trigo comprado para envialo ao muiñeiro senón que o mesmo agricultor envíallo directamente desde a súa granxa. Ao establecer acordos de compra e venda á vez, o especulador limita o seu risco á diferenza de prezo entre ambos futuros. A xustificación ética para a actuación do especulador está na adquisición dun risco.
Nun mercado regulado, este tipo de especulación é normalmente coñecida como especulación "beneficiosa" e aos intermediarios chámanos hedgers en lugar de especuladores, porque ofrecen certa seguridade. A desregulación dos mercados na década dos 90 deu lugar a distorsións neste tipo de especulación con consecuencias catastróficas.
Papel dos Investidores Institucionais, Index Funds e Hedge Funds
A crise das hipotecas sub-prime de 2007 fixo que numerosos index funds e hedge funds buscasen novos mercados para a especulación, entrando así no mercado de materias primas da agricultura.
Tanto os Index Funds como os Hedge Funds teñen como obxectivo extraer o maior beneficio posible do movemento dos seus capitais. A entrada de investidores institucionais e os seus fondos multimillonarios no mercado de agrofuturos fixo que se disparase a demanda e con ela os prezos. O efecto engadido dos Hedge Funds, co seu enorme poder de compra, acentúo esta subida de prezos, distorsionando o mercado.
O prezo dalgúns derivados agrícolas incrementouse nun 160% entre xuño de 2005 e xullo de 2007. Isto deu lugar a unha burbulla especulativa alimentada por unha sobredemanda ligada á dispoñibilidade de diñeiro para o investimento en materias primas agrícolas e unha escaseza de produtos debida ao stockage de especuladores en espera de maiores aumentos de prezo.
Este proceso foise repetindo periodicamente. Os picos rexistrados en 2006, 2008 e 2010 corresponden a burbullas especulativas. A burbulla fórmase durante a fase de incremento dos prezos e cando explota provoca o esborralle dos mesmos. Estas abruptas subidas e baixadas de prezos non poden ser atribuídas a unha maior demanda por consumo (non cabe pensar que por exemplo os chineses se abarroten de iogures durante un par de meses para logo esquecerse deles por completo).
Consecuencias da especulación con alimentos
Especular co prezo futuro das hipotecas ou cos valores de divisa estranxeira levou ao colapso do sistema financeiro internacional, con consecuencias desastrosas para millóns de persoas que quedaron en paro, débedas públicas disparadas e recortes en servizos sociais básicos. Especular co prezo dos alimentos, con todo, supón unha ameaza directa para a supervivencias de millóns de seres humanos.
Para que nos fagamos unha idea, o gasto medio en comida os fogares dos países máis desenvolvidos vén ser dun 10-15% dos ingresos totais. Esa porcentaxe sobe ata o 50-90% nos países máis pobres. A subida de prezos obriga aos fogares a gastar máis diñeiro en alimentos. A consecuencia é que o número estimado de persoas con malnutrición crónica incrementouse en 75 millóns en 2007 alcanzando cifras por encima dos 1.000 millóns en 2011.
Aínda que a maior parte das persoas con malnutrición crónica viven en países en vías de desenvolvemento, unha porcentaxe cada vez máis significativa proveñen de países economicamente desenvolvidos. En España, Cáritas viuse completamente desbordada por peticións de alimentos de xente que non ten para comer chegado o fin de mes.
Permitir apostas sobre o fame por parte dos mercados financeiros é perigoso, inmoral e indefensible e debe ser detido. Non se pode tolerar que sufra máis xente para satisfacer a avaricia dos bancos. A solución está na regulación intensa do mercado financeiro.
Vía ATTAC TV e canalsolidario.org
A especulación nos mercados de alimentos non é algo novo. Xa no século XVII especulábase co prezo do arroz nos mercados xaponeses moito antes de que fose cultivado. Cara a mediados do século XIX creouse en Estados Unidos o mercado de agrofuturos coa idea inicial de ofrecer aos produtores con certa cobertura (hedging) como seguro contra eventualidades.
A cousa funcionaba (e funciona aínda) así: en xaneiro, un agricultor acorda cun especulador a venda da súa colleita de trigo a un prezo fixo en agosto dese mesmo ano. O acordo fíxase nun contrato. A vantaxe para o agricultor está na seguridade dun prezo fixo en agosto. O interese para o especulador estiba na posibilidade de que, chegado agosto, o prezo do trigo suba por encima do acordado co produtor, co que conseguiría un beneficio pola súa venda. Este tipo de contratos de compra coñécense como derivados financeiros e no caso do trigo é un contrato de venda de futuros.
O agricultor paga unha cantidade fixa por establecer o contrato e transferir o risco ao especulador. O especulador á súa vez pode negociar un contrato de venda do trigo a un muiñeiro no futuro. O muiñeiro asegúrase un prezo fixo pola mercancía e paga unha cantidade fixa polo contrato de compra de futuros. O prezo final, está claro, é maior que se o agricultor vendese directamente ao muiñeiro, xa que está influenciado polo especulador e polas taxas de establecemento do contrato. Paradoxalmente, o especulador non adoita recibir o trigo comprado para envialo ao muiñeiro senón que o mesmo agricultor envíallo directamente desde a súa granxa. Ao establecer acordos de compra e venda á vez, o especulador limita o seu risco á diferenza de prezo entre ambos futuros. A xustificación ética para a actuación do especulador está na adquisición dun risco.
Nun mercado regulado, este tipo de especulación é normalmente coñecida como especulación "beneficiosa" e aos intermediarios chámanos hedgers en lugar de especuladores, porque ofrecen certa seguridade. A desregulación dos mercados na década dos 90 deu lugar a distorsións neste tipo de especulación con consecuencias catastróficas.
Papel dos Investidores Institucionais, Index Funds e Hedge Funds
A crise das hipotecas sub-prime de 2007 fixo que numerosos index funds e hedge funds buscasen novos mercados para a especulación, entrando así no mercado de materias primas da agricultura.
Tanto os Index Funds como os Hedge Funds teñen como obxectivo extraer o maior beneficio posible do movemento dos seus capitais. A entrada de investidores institucionais e os seus fondos multimillonarios no mercado de agrofuturos fixo que se disparase a demanda e con ela os prezos. O efecto engadido dos Hedge Funds, co seu enorme poder de compra, acentúo esta subida de prezos, distorsionando o mercado.
O prezo dalgúns derivados agrícolas incrementouse nun 160% entre xuño de 2005 e xullo de 2007. Isto deu lugar a unha burbulla especulativa alimentada por unha sobredemanda ligada á dispoñibilidade de diñeiro para o investimento en materias primas agrícolas e unha escaseza de produtos debida ao stockage de especuladores en espera de maiores aumentos de prezo.
Este proceso foise repetindo periodicamente. Os picos rexistrados en 2006, 2008 e 2010 corresponden a burbullas especulativas. A burbulla fórmase durante a fase de incremento dos prezos e cando explota provoca o esborralle dos mesmos. Estas abruptas subidas e baixadas de prezos non poden ser atribuídas a unha maior demanda por consumo (non cabe pensar que por exemplo os chineses se abarroten de iogures durante un par de meses para logo esquecerse deles por completo).
Consecuencias da especulación con alimentos
Especular co prezo futuro das hipotecas ou cos valores de divisa estranxeira levou ao colapso do sistema financeiro internacional, con consecuencias desastrosas para millóns de persoas que quedaron en paro, débedas públicas disparadas e recortes en servizos sociais básicos. Especular co prezo dos alimentos, con todo, supón unha ameaza directa para a supervivencias de millóns de seres humanos.
Para que nos fagamos unha idea, o gasto medio en comida os fogares dos países máis desenvolvidos vén ser dun 10-15% dos ingresos totais. Esa porcentaxe sobe ata o 50-90% nos países máis pobres. A subida de prezos obriga aos fogares a gastar máis diñeiro en alimentos. A consecuencia é que o número estimado de persoas con malnutrición crónica incrementouse en 75 millóns en 2007 alcanzando cifras por encima dos 1.000 millóns en 2011.
Aínda que a maior parte das persoas con malnutrición crónica viven en países en vías de desenvolvemento, unha porcentaxe cada vez máis significativa proveñen de países economicamente desenvolvidos. En España, Cáritas viuse completamente desbordada por peticións de alimentos de xente que non ten para comer chegado o fin de mes.
Permitir apostas sobre o fame por parte dos mercados financeiros é perigoso, inmoral e indefensible e debe ser detido. Non se pode tolerar que sufra máis xente para satisfacer a avaricia dos bancos. A solución está na regulación intensa do mercado financeiro.
Vía ATTAC TV e canalsolidario.org
